İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB), Üsküdar ilçesinde bulunan Salacak ve Harem sahillerindeki işgali sona erdirmek amacıyla başlattığı yıkım süreci, İstanbul 8’inci İdare Mahkemesi tarafından onaylandı. Mahkeme, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yaptığı imar planı değişikliklerini hukuka aykırı buldu ve iptal etti. Karar, bölgenin doğal sit alanı olmasının yanı sıra kültürel varlıkların korunması gerektiğini vurgulayan önemli bir hukuki adım olarak değerlendiriliyor.
Mahkeme, imar planı değişikliklerini iptal etti
İstanbul 8’inci İdare Mahkemesi, Üsküdar’ın Mimar Sinan Mahallesi’nde yer alan 431 ada, 2-34-36-39-40 parsellerine dair yapılan imar planı değişikliklerinin dayanağını iptal etti. Mahkeme, kararında, bu değişikliklerin yasal mevzuata ve hukuka aykırı olduğunu belirtti. Ayrıca, kültürel varlıkların bütüncül bir şekilde korunmadığına ve teknik gerekçelerin eksik olduğuna dikkat çekildi.
İBB, uzun süredir sahil bölgelerinde yer alan işgali kaldırma amacıyla yıkım işlemlerini başlatmıştı. Ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı, 22 Aralık 2022 tarihinde yaptığı imar planı değişikliğiyle bu süreci durdurmak istemişti. Mahkeme, Bakanlığın yaptığı değişikliklerin hukuki dayanağının yetersiz olduğuna karar verdi.
Bölgenin doğal sit alanı olduğu vurgulandı
Mahkemenin verdiği kararda, davaya konu olan alanın, Üsküdar Salacak Harem Doğal Sit Alanı içinde yer aldığı belirtilerek, burada koruma altına alınmış kültürel varlıkların varlığına dikkat çekildi. Özellikle, 431 ada, 39 parselde bulunan hamam ve maksem gibi yapıların, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından tescillendiği ifade edildi. Ayrıca, yapılan imar planı değişikliklerinde bu tür kültürel varlıkların korunmasına yönelik adımların yetersiz kaldığı kaydedildi.
Bilirkişi raporunda, tarihsel, çevresel ve kültürel faktörlerin göz ardı edildiği ve bu unsurların planlamada yeterince dikkate alınmadığı vurgulandı.
Karar, tarihi dokunun korunmasına önemli bir katkı sağladı
İstanbul’daki tarihi ve kültürel dokunun korunması açısından mahkemenin verdiği bu karar, önemli bir emsal teşkil edebilir. Üsküdar’da yapılması planlanan değişikliklerin, bölgenin tarihi dokusunu olumsuz yönde etkileyebileceği gerekçesiyle iptal edilmesi, benzer projelerde benzer hukuki süreçlerin yaşanabileceğine işaret ediyor.
Mahkemenin kararında, koruma amaçlı imar planlarının, hem doğal hem de kültürel çevrelerin sürdürülebilir şekilde korunması gerektiği ifade ediliyor. Ayrıca, bu tür planlamaların ciddi analizlere ve incelemelere dayanarak yapılması gerektiği vurgulandı.
İstinaf süreci belirleyici olacak
Mahkeme kararının ardından, dava konusu olan imar planı değişikliklerinin iptaline yönelik süreç devam edecek. Kültür ve Turizm Bakanlığı, kararı 30 gün içinde İstanbul Bölge İdare Mahkemesi’ne taşıyabileceği için, istinaf süreci kararın nihai hale gelmesi açısından kritik bir aşama olacak. Eğer Bölge İdare Mahkemesi, yerel mahkemenin kararını onaylarsa, İBB’nin başlattığı yıkımların devam etmesi muhtemel görünüyor.